Piecza zastępcza

„Naturalnym i najwłaściwszym miejscem dla każdego dziecka jest rodzina. Rodzina zastępcza to najlepsza forma opieki nad dzieckiem, gdy nie może jej sprawować rodzina naturalna”

Formy rodzinnej pieczy zastępczej to:

• rodzina zastępcza (spokrewniona, niezawodowa, zawodowa, zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego oraz zawodowa specjalistyczna),
• rodzinny dom dziecka.

Formy instytucjonalnej pieczy zastępczej to:

• placówki opiekuńczo-wychowawcze,
• regionalne placówki opiekuńczo-terapeutyczne,
• interwencyjne ośrodki preadopcyjne.

Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie:

• orzeczenia sądu;
• w przypadku gdy dziecko zostało doprowadzone przez policję lub straż graniczną;
• na wniosek rodziców, dziecka, osoby trzeciej lub umieszcza się dziecko w trybie art. 12 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Kto może pełnić rodzinną pieczę zastępczą?

Rodzinę zastępczą lub rodzinny dom dziecka mogą tworzyć małżonkowie lub osoba, którzy:

• dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej,
• nie są i nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona,
• wypełniają obowiązek alimentacyjny, jeśli taki obowiązek wynika wobec nich z tytułu egzekucyjnego,
• nie są ograniczeni w zdolności do czynności prawnych,
• są zdolni do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniem lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz opinią psychologa o posiadaniu predyspozycji i motywacji do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka,
• przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• zapewniają odpowiednie warunki, umożliwiające zaspokojenie indywidualnych potrzeb dziecka, w tym rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego, właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań oraz wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba, tworząca tę rodzinę, musi posiadać stałe źródło dochodów.

Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz do prowadzenia rodzinnego domu dziecka winni posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.

Wsparcie rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka

Na wniosek rodziny zastępczej i rodzinnych domów dziecka mogą one być wspierane przez rodziny pomocowe, w szczególności w okresie czasowego nie sprawowania opieki nad dzieckiem, w związku z płatnym wypoczynkiem osób pełniących pieczę, udziałem w szkoleniach lub pobytem w szpitalu oraz w okresie nieprzewidzianych trudności lub zdarzeń losowych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka.

Rodziny zastępcze i rodzinne domy dziecka obejmuje się na ich wniosek opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej.

Do zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności:

1) udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej,
2) przygotowanie planu pomocy dziecka,
3) pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu,
4) zapewnienie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej,
5) zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających,
6) udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej,
7) przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej.

W przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka piecza zastępcza nad dzieckiem może zostać powierzona rodzinie pomocowej.

Wysokość przyznawanej pomocy na częściowe pokrycie kosztów utrzymania dziecka

Na każde dziecko umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota:

• 899 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej,
• 1361 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

Świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinnej pieczy zastępczej wypłaca się na wniosek osób prowadzących taką rodzinę lub rodzinny dom dziecka.

Przysługujące dodatki do pomocy na pokrycie kosztów utrzymania dziecka

– na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka, legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, przysługuje dodatek nie niższy niż 274 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania,

– na dziecko umieszczone w zawodowej rodzinie zastępczej, na podstawie ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, przysługuje dodatek nie niższy niż 274 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka.

Świadczenia realizowane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych:

– na dziecko umieszczone w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka przysługuje świadczenie wychowawcze w kwocie 500 zł miesięcznie.

– „Dobry Start” przysługuje, w związku z rozpoczęciem roku szkolnego, w wysokości 300 zł:
a) rodzinom zastępczym – raz w roku na dziecko;
b) osobom uczącym się, które są osobami usamodzielnianymi w rozumieniu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy – raz w roku.

Fakultatywna pomoc na zaspokojenie potrzeb dziecka

Rodzinie zastępczej i prowadzącemu rodzinny dom dziecka starosta może przyznać:

• pomoc na dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka,
• jednorazowe świadczenie na pokrycie niezbędnych wydatków związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka,
• jednorazowe lub okresowe świadczenie na pokrycie wydatków związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki.

POMOC OSOBOM USAMODZIELNIANYM

Osobie opuszczającej, po osiągnięciu pełnoletniości, rodzinę zastępczą, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo – wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo – terapeutyczną, w przypadku gdy umieszczenie w pieczy zastępczej nastąpiło na podstawie orzeczenia sądu:
1) przyznaje się pomoc na:
a) kontynuowanie nauki,
b) usamodzielnienie,
c) zagospodarowanie;
2) udziela się pomocy w uzyskaniu
a) odpowiednich warunków mieszkaniowych,
b) zatrudnienia.

• Przez osobę usamodzielnianą rozumie się również osobę, której pobyt w rodzinnej pieczy zastępczej ustał na skutek śmierci osób tworzących rodzinę zastępczą lub osoby prowadzącej rodzinny dom dziecka, w okresie 6 miesięcy przed osiągnięciem przez osobę usamodzielnianą pełnoletniości.

Pomoc na kontynuowanie nauki przyznaje się osobie usamodzielnianej, jeżeli:

• w szkole,
• w zakładzie kształcenia nauczycieli,
• w uczelni,
• na kursach, jeśli ich ukończenie jest zgodne z indywidualnym programem usamodzielnienia,
• u pracodawcy w celu przygotowania zawodowego.

Wysokość pomocy wynosi nie mniej niż 681 zł miesięcznie. Pomoc przyznaje się na czas nauki, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 25 roku życia. Pomoc przysługuje w czasie trwania odpowiednio roku szkolnego, roku akademickiego, kursu albo przygotowania zawodowego.

Pomocy na usamodzielnienie:

Wysokość pomocy na usamodzielnienie wynosi:

– w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą spokrewnioną – nie mniej niż4486 zł, jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres co najmniej 3 lat;
– w przypadku osoby usamodzielnianej opuszczającej rodzinę zastępczą niezawodową, rodzinę zastępczą zawodową, rodzinny dom dziecka, placówkę opiekuńczo – wychowawczą lub regionalną placówkę opiekuńczo – terapeutyczną:
a) nie mniej niż 8968 zł – jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres powyżej 3 lat,
b) nie mniej niż 4486 zł – jeżeli przebywała w pieczy zastępczej przez okres od 2 do 3 lat,
c) nie mniej niż 2244 zł – jeśli przebywała w pieczy zastępczej przez okres poniżej 2 lat, nie krócej jednak niż przez okres roku.

– Pomoc na usamodzielnienie może zostać wypłacona, w zależności od ustaleń indywidualnego programu usamodzielniania, jednorazowo lub w ratach, nie później jednak, niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26 roku życia.

– W przypadku gdy osoba usamodzielniana otrzymuje pomoc na kontynuowanie nauki, pomoc na usamodzielnienie jest wypłacana po zakończeniu pobierania pomocy na kontynuowanie nauki. W uzasadnionych przypadkach pomoc na usamodzielnienie może zostać wypłacona w trakcie wypłacania pomocy na kontynuowanie nauki.

– Pomoc na zagospodarowanie jest wypłacana jednorazowo, nie później niż do ukończenia przez osobę usamodzielnianą 26 roku życia w wysokości nie niższej niż 2039 zł, a w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności w wysokości nie niższej niż 4077 zł.

– Pomoc na zagospodarowanie może być przyznana w formie rzeczowej.